Εφηβική παραβατικότητα
Είμαι η Ανθή Σουβατζόγλου και σήμερα θα σας μιλήσω για την εφηβική παραβατικότητα και θα προσπαθήσω να δώσω μια ψυχαναλυτική ματιά σε αυτό το θλιβερό φαινόμενο, που οι ρίζες του βρίσκονται στην πρώιμη συναισθηματική στέρηση...
Η εφηβική παραβατικότητα δεν ξεκινά στην εφηβεία. Δεν γεννιέται ξαφνικά, δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των συνομηλίκων ή του «κακού δρόμου». Είναι, κυρίως, η καθυστερημένη κραυγή ενός παιδιού που δεν ακούστηκε ποτέ όταν έπρεπε. Είναι η φωνή που σιγεί στα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής, αλλά φουσκώνει ύπουλα μέσα του, μέχρι που σκάει στα δεκαπέντε.
Όταν το παιδί στερείται έναν σταθερό φροντιστή στην κρίσιμη φάση της ζωής του —εκεί που ο κόσμος του χτίζεται μέσα από τη βλεμματική επαφή, τη σωματική εγγύτητα, τη σταθερότητα της αγκαλιάς— τότε μένει ψυχικά αθεμελίωτο. Δεν έχει που να ακουμπήσει. Και όταν δεν έχεις που να ακουμπήσεις, μεγαλώνεις μαθαίνοντας να μην εμπιστεύεσαι ούτε τον εαυτό σου. Ό,τι δεν χτίστηκε στη βάση, κλονίζεται μετά. Η απουσία του γονιού δεν είναι πάντα φωνές ή βία· είναι και το «δεν είμαι εδώ». Το άδειο βλέμμα, η βιασύνη, η αδιαφορία που ντύνεται με «ασχολούμαι με τόσα». Το παιδί το βιώνει σαν εγκατάλειψη, ακόμα κι αν ο γονιός είναι στο διπλανό δωμάτιο.Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, όταν προστίθεται και η βία —όχι μόνο η σωματική, αλλά και αυτή η βουβή, παγερή βία του «δεν σε βλέπω, δεν είσαι τίποτα»— το παιδί χάνει τον καθρέφτη του. Δεν μπορεί να αναγνωρίσει την αξία του, γιατί κανείς δεν του την αντανάκλασε ποτέ. Έτσι, αρχίζει να χτίζει τον εαυτό του μέσα από αντιδραστικότητα. Όταν δεν αγαπιέται, προτιμά να φοβίζει. Όταν δεν τον βλέπουν, προκαλεί να τον κοιτάξουν. Ακόμα κι αν τον κοιτάξουν με οργή ή φόβο. Είναι προτιμότερο από το τίποτα. Αυτή είναι η πρώτη γλώσσα της παραβατικότητας.
Κάτω από κάθε επιθετικό παιδί, υπάρχει ένα βαθιά πληγωμένο βρέφος που κάποτε ζήτησε αγκαλιά και του την αρνήθηκαν. Κάθε έφηβος που σπάει, κλέβει, αλητεύει, έχει μέσα του μια απελπισμένη ανάγκη να νιώσει ότι ανήκει κάπου. Πολλές φορές, η παραβατικότητα δεν είναι τίποτα άλλο από μια απέλπιδα μορφή δεσμού. Μια προσπάθεια να συνδεθεί, έστω και με λάθος τρόπο.
Μπορεί, όμως, ένα τέτοιο παιδί να σωθεί;
Ναι. Όχι πάντα εύκολα. Όχι πάντα πλήρως. Αλλά ναι. Όταν κάποιος το δει, βαθιά, χωρίς φόβο, χωρίς οίκτο. Όταν κάποιος είναι σταθερός, αληθινός, παρών. Όχι για να το διορθώσει, αλλά για να το καταλάβει. Να το κρατήσει συναισθηματικά, όπως δεν το κράτησαν τότε. Όταν βρει μια σχέση που του επιτρέπει να επαναπροσδιορίσει την αξία του, να δει τον εαυτό του μέσα από νέα μάτια — τότε μπορεί να αρχίσει να χτίζει μέσα του αυτό που δεν χτίστηκε ποτέ: εμπιστοσύνη, ελπίδα, αντοχή. Η ψυχή του ανθρώπου έχει έναν μυστηριώδη τρόπο να επουλώνεται όταν αγαπηθεί με αυθεντικότητα και διάρκεια.Και τότε, το ίδιο παιδί που κάποτε χτύπησε την πόρτα του κόσμου με οργή, μπορεί να μάθει να ανοίγει την πόρτα του εαυτού του με ευγένεια. Και να ζήσει. Ήρεμα, χωρίς τον εσωτερικό πόλεμο. Με αλήθεια. Με αξιοπρέπεια.
🎧 Άκουσε το άρθρο: «Εφηβική παραβατικότητα»
