Παιδιά στην ίδια οικογένεια, αλλά τόσο διαφορετικά
Είμαι η Ανθή Σουβατζόγλου και σήμερα μέσα από μια ψυχαναλυτική ματιά θα προσπαθήσω να σας εξηγήσω ,πως γίνεται τα παιδιά μέσα στην ίδια οικογένεια να είναι τόσο διαφορετικά...
Πολλοί γονείς με ρωτούν με έκπληξη:
«Πώς γίνεται να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με τον ίδιο τρόπο και όμως να διαφέρουν τόσο πολύ στον χαρακτήρα τους;»
Η απορία είναι εύλογη, όμως η απάντηση βρίσκεται στην ίδια τη φύση του ανθρώπου και της οικογένειας ως ζωντανού, εξελισσόμενου οργανισμού.
Κατ’ αρχάς, ούτε οι ίδιοι οι γονείς παραμένουν ίδιοι με την πάροδο του χρόνου. Ο άνθρωπος αλλάζει καθημερινά: ωριμάζει, αποκτά εμπειρίες, χαίρεται ή πληγώνεται, γεμίζει ή φθείρεται. Αυτή η εσωτερική μεταβολή επηρεάζει τον τρόπο που σχετίζεται με κάθε παιδί. Ένα παιδί μπορεί να μεγαλώσει με έναν γονιό γεμάτο ενέργεια και αντοχές, ενώ ένα άλλο — χρόνια αργότερα — να μεγαλώνει με τον ίδιο γονιό αλλά σε μια φάση κόπωσης ή προσωπικής μετάβασης.
Παράλληλα, η σειρά γέννησης παίζει καθοριστικό ρόλο. Το πρώτο παιδί ζει μια περίοδο απόλυτης αποκλειστικότητας. Είναι το μόνο παιδί που έχει υπάρξει ποτέ «μοναδικό» στο βλέμμα των γονιών του. Αυτή η εμπειρία δεν επαναλαμβάνεται — όσα παιδιά κι αν ακολουθήσουν.
Το τελευταίο παιδί, αντίθετα, συχνά μεγαλώνει σε μια οικογένεια που έχει χαλαρώσει τα όρια, έχει εξαντλήσει εν μέρει τις αντοχές της και λειτουργεί με μια πιο «χαλαρή» διάθεση. Το μικρό παιδί μπορεί να γίνει, άθελά μας, το «παιχνίδι» του σπιτιού — το σύμβολο της χαράς, το κέντρο προσοχής για τα μεγαλύτερα αδέλφια που του προσφέρουν φροντίδα. Κι ενώ αυτή η συνθήκη ενισχύει την τρυφερότητα, μπορεί επίσης να καθυστερήσει την αυτονόμηση, γιατί όλοι —συναισθηματικά— εξαρτώνται από την ύπαρξη κάποιου «μικρού».
Η βιολογία είναι ένας ακόμα παράγοντας που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε. Τα παιδιά δεν είναι ίδια γενετικά — ακόμα κι αν έχουν τους ίδιους γονείς. Ένα παιδί μπορεί να έχει ένα έμφυτο ταλέντο που εκδηλώνεται γιατί οι συγκυρίες το επέτρεψαν, ενώ το άλλο να μην είχε την ίδια τύχη, ούτε τις ίδιες ευκαιρίες στην κατάλληλη ηλικία. Η ψυχή δεν είναι μόνο ψυχολογική. Είναι και βιολογική, και κοινωνική.
Ως ψυχαναλύτρια, όμως, οφείλω να σταθώ και στον ρόλο των προσωπικών βιωμάτων:
Το ποιος μας φρόντισε, πώς μας κοίταξε η μητέρα, αν είχαμε κοντά μας έναν σταθερό φροντιστή τα πρώτα κρίσιμα χρόνια. Αν μεγαλώσαμε με τη γιαγιά, με νταντά, με τα αδέλφια μας. Αν βιώσαμε ένα πένθος, μια μετακόμιση, μια οικογενειακή κρίση. Η ψυχική εμπειρία διαμορφώνεται μέσα από χίλιες μικρές λεπτομέρειες που δεν είναι ποτέ ίδιες για δύο παιδιά — ακόμα και μέσα στο ίδιο σπίτι.
Κάθε παιδί δεν μεγαλώνει απλώς με τους ίδιους γονείς. Μεγαλώνει με έναν άλλον εαυτό των γονιών του. Και κάθε του αντίδραση, κάθε χαμόγελο ή πληγή, είναι προϊόν μιας μοναδικής σχέσης.
Η αποδοχή αυτής της διαφορετικότητας —χωρίς σύγκριση, χωρίς προσδοκίες εξίσωσης— είναι πράξη βαθιάς ωριμότητας. Γιατί ο ρόλος του γονέα δεν είναι να δημιουργήσει «ίδιους» ανθρώπους, αλλά να σταθεί με σεβασμό απέναντι στη μοναδικότητα του καθενός. Αυτό είναι το πραγματικό βάθος της αγάπης.
