Αυτό που δεν βλέπεις σε οδηγεί
Είμαι η Ανθή Σουβατζόγλου και σήμερα θα σας μιλήσω για την εποχή μας....Μια εποχή όπου οι φωνές είναι περισσότερες από τις σιωπές και οι οθόνες φωτίζουν πιο έντονα από τις ψυχές.
Σε αυτή την εποχή, λοιπόν, θα περίμενε κανείς πως η ανθρώπινη ψυχή, με τόση πρόσβαση σε γνώση, σε ειδικούς, σε “βοήθεια”, θα είχε αρχίσει να θεραπεύεται..Κι όμως, το τοπίο παραμένει ίδιο, ή ίσως και πιο τραχύ: ζήλια, ανταγωνισμός, μικρότητα, καχυποψία. Σαν η ανθρώπινη ύπαρξη να αρνείται να εξελιχθεί, να παραμένει δεμένη σε έναν φαύλο κύκλο επαναλαμβανόμενου πόνου. Κι εδώ ξεκινά το μεγάλο ερώτημα: γιατί, ενώ έχουμε περισσότερους ψυχολόγους, ψυχαναλυτές, θεραπευτές από ποτέ άλλοτε, οι άνθρωποι δεν θεραπεύονται;
Η ψυχανάλυση δεν είναι μια εύκολη διαδικασία. Δεν είναι ένα γρήγορο παυσίπονο ούτε ένα χάπι που εξαλείφει τα συμπτώματα. Είναι, κατά κάποιο τρόπο, ένα κάλεσμα για επιστροφή σε μέρη της ψυχής που έχουν εγκαταλειφθεί για καιρό. Εκεί όπου το παιδικό τραύμα έγινε χαρακτήρας, όπου η έλλειψη αποδοχής έγινε ζήλια, όπου η μοναξιά μεταμορφώθηκε σε κακία. Κανείς δεν μας προετοιμάζει γι’ αυτή τη διαδρομή: να καθίσουμε απέναντι στον εαυτό μας και να τον ακούσουμε, χωρίς να τον διακόψουμε, χωρίς να του φωνάξουμε, χωρίς να τον κρίνουμε. Και όμως, αυτός είναι ο δρόμος προς την ουσιαστική αλλαγή.Η ζήλια, η κριτική, η κακία έχουν κάτι παρήγορα εύκολο μέσα τους. Μπορεί κανείς να τις νιώσει χωρίς να χρειαστεί να δουλέψει με τον εαυτό του, να τις εκφράσει χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, να τις ρίξει στους άλλους σαν πέτρες, χωρίς να κοιτάξει πού πονά ο ίδιος. Είναι άμυνες. Είναι κραυγές ανθρώπων που δεν διδάχτηκαν ποτέ να ζητούν βοήθεια αλλιώς. Εξάλλου, είναι πάντοτε πιο εύκολο να χτίσεις έναν τοίχο παρά να ανοίξεις μια πόρτα.
Η αυτοεκτίμηση, αντίθετα, είναι ένας μακρύς και συχνά μοναχικός δρόμος. Δεν γεννιέται από τις επιτυχίες, αλλά από το θάρρος να αγκαλιάσεις τις αποτυχίες σου. Δεν είναι θόρυβος, είναι σιωπή. Δεν είναι εντυπωσιασμός, είναι αλήθεια. Το να δουλέψει κάποιος με τον εαυτό του σημαίνει να καταρρεύσει, να παραδεχτεί ότι κουβαλά βάρη που δεν του ανήκουν, λόγια που τον πλήγωσαν, βλέμματα που τον σημάδεψαν. Και χρειάζεται τόση δύναμη να σταθείς εκεί, χωρίς να τρέξεις μακριά.
Ο μύθος του Ηρακλή και των δύο δρόμων —της Κακίας και της Αρετής— δεν είναι απλώς μια αλληγορία για παιδιά. Είναι μια πανάρχαια ματιά πάνω στην ανθρώπινη ψυχή. Η Κακία, με τη γλυκιά της φωνή και τα λόγια που υπόσχονται ξεκούραση, δύναμη, ευκολία, προτείνει έναν δρόμο χωρίς αγώνα, χωρίς υπευθυνότητα, χωρίς εσωτερική πάλη. Είναι ο δρόμος που ακολουθεί κανείς όταν επιλέγει να κατηγορεί τους άλλους για την πίκρα που νιώθει, να ανταγωνίζεται για να αισθανθεί ανώτερος, να πληγώνει για να μην νιώσει ευάλωτος.Αντίθετα, η Αρετή είναι εκείνη που κοιτά στα μάτια με σοβαρότητα και λέει την αλήθεια: «Ο δρόμος μου είναι δύσκολος. Θα ματώσεις. Θα κουραστείς. Αλλά στο τέλος, θα μάθεις ποιος είσαι». Είναι ο δρόμος της αυτογνωσίας, της συνειδητής επιλογής να μην αντιδράς μηχανικά, αλλά να απαντάς με αγάπη και κατανόηση, πρώτα στον εαυτό σου κι ύστερα στους άλλους.
Η ψυχανάλυση, μέσα από αυτή τη ματιά, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα εργαλείο για να επιλέξεις την Αρετή. Δεν σου δίνει τις απαντήσεις, αλλά σου προσφέρει το θάρρος να ρωτήσεις. Δεν σου δείχνει έναν έτοιμο δρόμο, αλλά σου κρατά το χέρι όσο εσύ ανοίγεις τα δικά σου μονοπάτια. Η ψυχανάλυση είναι ένας καθρέφτης χωρίς παραμόρφωση. Δεν ωραιοποιεί, δεν κολακεύει. Σε οδηγεί να δεις τον εαυτό σου όπως πραγματικά είναι: Με τα τραύματά του, τις επιθυμίες του, την παιδική του ευαλωτότητα και τη δυνατότητα του να αγαπήσει.
Τα οφέλη της είναι βαθιά και αθόρυβα. Δεν φαίνονται στην επιφάνεια, όπως μια πρόχειρη ευτυχία. Αλλά αλλάζουν τον τρόπο που σχετίζεσαι με τους άλλους, με τη ζωή, με τις δυσκολίες. Σε μαθαίνουν να μην χρειάζεσαι να φωνάξεις για να ακουστείς, να μην μειώνεις τον άλλον για να νιώσεις μεγαλύτερος, να μην φθονείς την ευτυχία γιατί πλέον ξέρεις ότι έχεις δικαίωμα και στη δική σου.Η αληθινή θεραπεία δεν είναι προϊόν, είναι πορεία. Και αυτή η πορεία ξεκινά όταν κάποιος επιλέγει, όχι τον εύκολο δρόμο, αλλά τον δρόμο της καρδιάς του.
