Η απώλεια του/της συντρόφου
Είμαι η Ανθή Σουβατζόγλου και σήμερα θα σας μιλήσω για τη σιώπη που επικρατεί όταν φεύγει από τη ζωή ο άνθρωπος που ξυπνούσε δίπλα μας κάθε πρωί. Αυτός που ξέραμε από την ανάσα του αν είχε κοιμηθεί καλά. Εκείνος ή εκείνη που συνδέθηκε μαζί μας με χίλιους τρόπους —τους φανερούς και τους μυστικούς. Δεν φεύγει απλώς ένας άνθρωπος· χάνεται το μισό σπίτι, το σχήμα του «εμείς»...
Ο πόνος αυτός, όσο οξύς κι αν είναι, δεν είναι μόνο σημερινός. Έρχεται από βαθιά. Γιατί ο άνθρωπος με τον οποίο μοιραστήκαμε τη ζωή ,τη συντροφικότητα, τα γέλια, τις εντάσεις, τις υποχωρήσεις, είναι, συχνά χωρίς να το ξέρουμε, ο καθρέφτης των πρώτων μας σχέσεων. Έρχεται να πάρει θέση μέσα μας, εκεί όπου κάποτε καθόταν ο πατέρας ή η μητέρα. Μέσα από εκείνον ή εκείνη, παλέψαμε να επουλώσουμε πληγές που δεν είχαν προλάβει ποτέ να γίνουν ουλές. Του δώσαμε ρόλο που δεν ζήτησε: να μας αγαπήσει όπως δεν αγαπηθήκαμε ποτέ. Να μας επιβεβαιώσει, να μας καταλάβει, να μείνει —εκεί που κάποιος άλλος κάποτε έφυγε.
Κι όταν φύγει εκείνος ο άνθρωπος… δεν μένει μόνο το κενό της φυσικής απουσίας. Ξανανοίγουν οι παλιές απώλειες, οι ξεχασμένες. Πένθη παλιά, που παλινδρομούν και παίρνουν φωνή. Κι η θλίψη δεν είναι μόνο για αυτόν που χάθηκε, αλλά για όλους εκείνους που μας λείπουν, ακόμη και δεκαετίες μετά.
Και μέσα σε αυτή τη θλίψη, όταν υπάρχουν παιδιά, ο κόσμος γίνεται ακόμα πιο βαρύς. Ο γονιός που μένει πίσω δεν έχει πολυτέλεια να χαθεί· πρέπει να σταθεί, να συνεχίσει, να φανεί δυνατός. Μα η καρδιά του έχει σπάσει σε χίλια κομμάτια. Θρηνεί όχι μόνο τον σύντροφο, αλλά και την παλιά του ταυτότητα. Δεν είναι πια δύο· πρέπει να γίνει και μάνα και πατέρας, και παρηγορητής και διαχειριστής, και τρυφερός και σταθερός. Κι όλα αυτά, με μάτια υγρά και χέρια που τρέμουν από την ευθύνη.
Τα παιδιά, όσο κι αν πονούν, χρειάζεται να θυμούνται πως εκείνος που έμεινε δεν είναι υπερήρωας. Είναι ένας άνθρωπος που προσπαθεί να σταθεί όρθιος ενώ μέσα του καίγεται. Ο θυμός τους, η απογοήτευση, η απορία είναι φυσικά συναισθήματα. Μα χρειάζεται να συνοδεύονται από κατανόηση. Να μη ζητούν από τον γονέα να γίνει αυτό που δεν είναι έτοιμος να γίνει ακόμη. Να μη ρωτούν με αυστηρότητα «πότε θα το ξεπεράσεις;», αλλά να ψιθυρίσουν «είμαι εδώ».Γιατί μέσα στον φόβο του «πώς θα τα καταφέρω μόνος/μόνη με τα παιδιά;» υπάρχει κάτι βαθιά ανθρώπινο. Δεν είναι μόνο πρακτικό το άγχος —είναι υπαρξιακό. Πώς να γεμίσω δύο καρέκλες με ένα σώμα; Πώς να βάλω ζεστό φαγητό και φροντίδα και όρια και χαμόγελα και παρουσία, όταν νιώθω πως λείπω εγώ από τον εαυτό μου;
Το πένθος χρειάζεται χώρο, υπομονή, επιείκεια. Όχι μόνο για εκείνον που έφυγε, αλλά και για εκείνον που έμεινε. Η οικογένεια που συνεχίζει μετά τον θάνατο δεν είναι η ίδια. Μα μπορεί να γίνει κάτι αληθινό, σιωπηλό, βαθύ —αν της δώσουμε την άδεια να μην είναι τέλεια.
