Μπορεί ο διαλογισμός να αντικαταστήσει την ψυχανάλυση;
Είμαι η Ανθή Σουβατζόγλου και σήμερα θα προσπαθήσω να απαντήσω στο ερώτημα, εάν ο διαλογισμός μπορεί να αντικαταστήσει την ψυχανάλυση.
Ξέρετε..Υπάρχουν στιγμές που η σιωπή μας φέρνει πιο κοντά στον εαυτό μας. Και άλλες, που μόνο ο λόγος μπορεί να μας σώσει.
Ίσως , όμως,το ερώτημα να είναι λίγο άδικο και για τους δύο. Γιατί ο διαλογισμός και η ψυχανάλυση δεν είναι αντίπαλοι δρόμοι – είναι δύο διαφορετικοί τρόποι να στραφούμε προς τα μέσα, με σκοπό να κατανοήσουμε, να αντέξουμε και, τελικά, να φροντίσουμε τον εαυτό μας.
Η ψυχανάλυση μας καλεί να μιλήσουμε. Να μιλήσουμε ελεύθερα, χωρίς λογοκρισία, για όλα όσα μάθαμε να καταπίνουμε. Ξεκινάμε συνήθως μ’ ένα σύμπτωμα ή μια αγωνία, αλλά σταδιακά ανακαλύπτουμε ότι κάτι μέσα μας ζητά να ακουστεί. Οι λέξεις γίνονται γέφυρα προς το ασυνείδητο. Οι επαναλήψεις, οι σιωπές, οι ονειροπολήσεις, όλα φέρουν το αποτύπωμα της ψυχικής ιστορίας μας. Και αυτή η ιστορία δεν χρειάζεται διόρθωση· χρειάζεται κατανόηση.
Ο διαλογισμός, από την άλλη, δεν ζητά λέξεις. Ζητά παρουσία. Μας μαθαίνει να μένουμε σε ό,τι νιώθουμε, χωρίς να το απορρίπτουμε ή να το εξηγούμε. Είναι μια άσκηση καλοσύνης προς τον εαυτό – όχι για να «διορθωθούμε», αλλά για να σταθούμε πιο ήσυχοι μέσα σε εμάς. Η αναπνοή, η στάση του σώματος, το φως που αλλάζει στο δωμάτιο – όλα αυτά γίνονται τρόποι επαφής με το παρόν.
Δεν είναι όμως το ίδιο πράγμα.
Η ψυχανάλυση θέλει να μάθει πώς και γιατί φτάσαμε εδώ. Θέλει να φτιάξει αφήγηση, να δώσει νόημα, να αγγίξει το τραύμα. Δεν ησυχάζει με το "έτσι είναι". Ο διαλογισμός, αντίθετα, λέει: «είσαι εδώ – και αυτό αρκεί για τώρα». Και οι δύο, με τον δικό τους τρόπο, προσφέρουν θεραπεία.
Για κάποιους ανθρώπους, ο διαλογισμός είναι ένα πρώτο βήμα. Για άλλους, είναι συνοδοιπόρος σε μια ήδη υπάρχουσα ψυχαναλυτική πορεία. Όμως η ψυχανάλυση απευθύνεται αλλού: σε εκείνον που νιώθει πως κάτι μέσα του μιλά, αλλά δεν έχει ακόμη βρει τη φωνή του.
Η ψυχή δεν έχει μόνο μία γλώσσα. Μιλάει και με λέξεις και με σιωπές. Και οι δύο είναι πολύτιμες – όταν δεν χρησιμοποιούνται η μία στη θέση της άλλης, αλλά η καθεμία στο πλαίσιο που της ταιριάζει.
Γι’ αυτό, ίσως η πιο σωστή ερώτηση δεν είναι «αν» μπορεί ο διαλογισμός να αντικαταστήσει την ψυχανάλυση. Αλλά πώς μπορούν να συνυπάρξουν, χωρίς να ακυρώνει ο ένας τον άλλο. Σαν δύο τρόποι να κρατήσεις τον εαυτό σου αγκαλιά – με λόγια ή χωρίς.
